مرکز اطلاعات کاغذ ایران

نیشکر بکارید، کاغذ برداشت کنید/ وقتی تفاله‌های نیشکر پیش مرگ درختان می‌شوند

19 مهر 1399

کاغذ از سالیان دور از قطع کردن درختان تولید می‌شد، اما با پیشرفت تکنولوژی و فناوری تفاله‌های نیشکر جایگزین تنه‌های درخت شدند و به فریاد ریه‌های سبز طبیعت رسیدند.

به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، زمانی که بشر تصمیم گرفت دست به قلم شود، از ابزار‌های مختلفی کمک می‌گرفت، روزگاری پاپیروس نوعی کاغذ ضخیم با رنگی مایل به قهوه‌ای و با حجم زیاد به کمک انسان آمد تا مکاتبه‌ها را بر تن بنشاند، البته با اینکه وزن زیادی داشت و جای زیادی را اشغال می‌کرد، اما طرفداران زیادی هم داشت و بسیاری از مطالب بر روی آن نوشته می‌شد.

رفته رفته با پیشرفت تکنولوژی و فناوری، انسان به این علم دست یافت که می‌تواند از چوب درختان کاغذی سبک و نازک تولید کند، به همین منظور اره‌ای بزرگ و قدرتمند را به دست گرفت و دل به جنگل زد تا بتواند با پایان دادن به زندگی درخت، وسیله نوشتن و جمع آوری اطلاعات را تولید کند. آفتاب که طلوع می‌کرد مردی اره به دست به راه می‌افتاد و با نگاهی تیزبین درختانی را جست و جو می‌کرد تا بتواند او را به مقصود برساند.

در جنگل قدم می‌زدم که صدای مهیب و دلخراشی نظرم را جلب کرد، به سوی صدا رفتم و هرچه نزدیک‌تر می‌شدم، صدای ناله‌ای سوزناک به گوش می‌رسید که گویی برای ادامه زندگی التماس می‌کرد، آری همان مرد هیزم شکنی بود که در کتاب‌ها درباره اش خوانده ایم، فرق هیزم شکن گزارش ما این بود که به روش سنتی جان از درخت نمی‌گرفت، بلکه اره برقی که در کمترین زمان به زندگی درختی تنومند پایان می‌داد و نفسش را می‌گرفت به دست داشت.

خوشحالی را می‌شد از برق چشمانش فهمید، از دورن خوشحال بود، ولی حال زمین را بد می‌کرد، برای رشد یک اصله درخت سال‌های زیادی زمان لازم است، درختانی که ریه‌های تنفسی کره زمین هستند و هر کدام که قطع می‌شود، زمین را به مرگ نزدیک‌تر می‌کند، ولی چه کسی به فکر انسان هاست؟ بسیاری هستند که فقط منافع خود را مدنظر دارند و به سود‌های کلانی که عایدشان می‌شود فکر می‌کنند.

هر ثانیه که می‌گذشت، تیغ تیز اره بیشتر به عمق درخت نفوذ می‌کرد و مرگ درخت را نزدیک می‌کرد و سرانجام بر زمین می‌افتاد تا همچون جنازه‌ای بر دستان تولیدکنندگان راهی کارخانه‌های کاغذسازی شود. خوب کاغذ یکی از وسایل مهم و ضروری برای نوشتن و انجام امورات اداری است و می‌توان گفت تا قبل از اینکه روش‌های جدید الکترونیکی برای کاهش مصرف این محصول رونمایی شوند، انجام کار‌ها غیرممکن بود.

از نوشتن الفبای فارسی تا بلیت‌های وسایل حمل و نقل همه و همه از کاغذ بود، اگر کاغذ نبود، کتاب و دفتر تولید نمی‌شد و فراگیری سواد هم تا حدودی شاید سخت می شد، قبوض آب و برق منازل، بلیت ناوگان حمل و نقل عمومی دورن شهری، بلیت هواپیما و ناوگان برون شهری و... با استفاده از کاغذ تهیه می‌شد، اما علم بشر به جایی رسید که بسیاری از کاغذ‌ها حذف و روش‌های الکترونیکی جایگزین آن شد.

بر اساس اطلاعات مرکز آمار و سازمان جنگل‌ها و مراتع ایران، ٢٢ درصد از جنگل‌های ایران طی ۴۰ سال گذشته از بین رفته است، بطوری که معاون برنامه ریزی و پشتیبانی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری در این باره گفته که سطح جنگل‌ها از ١٨ هزار هکتار به کمتر از ١۴ هزار هکتار کاهش پیدا کرده است که این روند ادامه دارد و اگر کاهش سطوح جنگل‌ها به همین منوال ادامه پیدا کند تا ۵٠ سال آینده جنگلی در کشور وجود نخواهد داشت و آلودگی هوا، سیلاب و فرسایش خاک عرصه زندگی را بر مردم تنگ می‌کند.

اما چه ماده جایگزینی می‌تواند از قطع سالانه ۶ میلیون اصله درخت جلوگیری کند؟ در این میان نیشکر که گیاهی جادویی محسوب می‌شود به فریاد درختان بی گناه آمد و کابوس قطع شدن را از آنها گرفت. تفاله نیشکر یا باگاس که شاید زمانی دورریز به شمار می‌رفت، سال‌های زیادی است که در تولید محصولات مختلف از جمله کاغذ طرفداران زیادی پیدا کرده است و دیگر دور ریخته نمی‌شود، بلکه به محصولاتی با ارزش و اقتصادی تبدیل می‌گردد.
راه اندازی کارخانه کاغذ از مرگ ۶ میلیون اصله درخت جلوگیری می‌کند

عبدعلی ناصری مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی در گفت و گو با خبرنگار ما با بیان اینکه باگاس نیشکر ماده مناسبی برای جایگزینی چوب است، گفت: با استفاده از باگاس یا تفاله نیشکر که در صنعت نیشکر تولید می‌شود، می‌توانیم از قطع درختان جنگل جلوگیری کنیم و کاغذ با کیفیت تولید کرده و نیاز بازار را تامین نماییم.

او با بیان اینکه نیشکر تنها محصولی است که دورریز ندارد، افزود: باگاس باقیمانده فیبری از ساقه نیشکر پس از استحصال شکر است و از این ماده ارزشمند صنایع زیادی را می‌توان ایجاد کرد که از آن جمله می‌توان به تولید کاغذ، ام دی اف، خمیر کاغذ، نئوپان و خوراک دام اشاره کرد و یکی از مزایای این محصولات را مقرون به صرفه بودن در مقایسه با نمونه‌های تولید شده از چوب و سایر مواد وموجود در طبیعت عنوان کرد.

ناصری در ادامه بیان داشت: استفاده از ضایعات نیشکر علاوه بر مزایای اقتصادی و زیست محیطی، سبب صرفه‌جویی ارزی برای کشور می‌شود، ضمن اینکه ضایعات این گیاه جادویی پتانسیل تولید حدود ۲۸ محصول در صنایع جانبی و استفاده بهینه از آنها را دارد و در نتیجه هر محصول فرعی نیشکر به عنوان یک محصول اصلی برای صنعتی دیگر تبدیل می‌شود که از آن جمله می‌توان به تولید کاغذ اشاره کرد.
بهره برداری از کارخانه کاغذ تا ۳ سال آینده

مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی با اشاره به ساخت کارخانه کاغذ در کشت و صنعت سلمان فارسی اظهار کرد: عملیات احداث کارخانه کاغذ با اعتباری معادل ۹ هزار میلیارد تومان در دی ماه سال ۹۸ با حضور محمد مخبر دزفولی رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام خمینی (ره) آغاز شد و پیش بینی می‌شود مراحل ساخت این کارخانه تا ۳ سال آینده پایان یافته و به بهره برداری برسد.

این مقام مسئول به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی منطقه با احداث کارخانه کاغذ اشاره کرد و ادامه داد: با احداث و راه اندازی این کارخانه، برای حدود ۲ هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغالزایی می‌شود، البته جوانان بومی این منطقه در اولویت اول و اصلی جذب و استخدام هستند.

باگاس نیشکر به کاغذ تبدیل می‌شود

ناصری با اشاره به ظرفیت‌های کارخانه کاغذ گفت: این کارخانه با سرمایه‌گذاری ۴۶۷ میلیون دلاری احداث خواهد شد که علاوه بر جلوگیری از قطع درختان تنومند از خروج سالانه ۲۸۵ میلیون دلار ارز جلوگیری می‌شود، چرا که این مجموعه از تکنولوژی نوین دوستدار محیط زیست بهره می‌برد و با راه اندازی آن دانش فنی کشور در حوزه کاغذسازی توسعه خواهد یافت.

او بیان کرد: ماده اولیه کارخانه کاغذسازی کشت و صنعت سلمان فارسی، باگاس است که از واحد‌های نیشکر در جنوب خوزستان تامین خواهد شد و با تولید کاغذ به عنوان یک کالای فرهنگی، زنجیره‌ای از تولیدات و محصولات متکی بر کاغذ در استان شکل خواهد گرفت که نقش بسزایی در حوزه‌های چاپ و نشر و اقلام آموزشی متکی بر کاغذ دارد.

براساس این گزارش؛ دی ماه سال ۹۸ مراسم عملیات اجرایی احداث کارخانه کاغذسازی با ظرفیت تولید ۲۴۰ هزار تن کاغذ چاپ و تحریر با مشارکت ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره) و شرکت توسعه نیشکر با هدف اشتغالزایی، حفظ محیط زیست و حمایت از حوزه نشر و چاپ کشور در محل کشت و صنعت سلمان فارسی برگزار شد.

آنچه خواندید روی زیبا و امیدوارکننده تولید کاغذ در استان خوزستان بود، در ادامه به کارخانه مجتمع صنایع کاغذ پارس رفتیم که آهنگ زیبای تولید و خودکفایی از آن گوش می رسد، نیروهای متخصص ایرانی که ساخت ملودی تولید را به دست گرفته اند و اجازه نمی دهند تحریم ها کمر اقتصاد کشور را خم کرده و آن را از پیشرفت باز دارد.
کاغذ از تفاله نیشکر خمیر باگاس به دست می‌آید

شاپور ابراهیمی مدیر مجتمع صنایع کاغذ پارس در هفت تپه استان خوزستان به خبرنگار ما گفت: این شرکت در سال ۱۳۴۸ تاسیس و پس از ۲ سال بطور کامل راه اندازی شد و شامل سه خط تولید کاغذ، دو خط تولید خمیر باگاس و یک خط ریکاوری و بازیافت مایع پخت تفاله نیشکر است و می‌تواند جزو صنایع جانبی هر واحد کشت و صنعت قرار بگیرد و به عنوان صنعت سبز به شمار می‌رود.

او افزود: از تفاله نیشکر که در فرآیند تولید آن به شکر به وجود می‌آید، به کاغذ که یک محصول استراتژیک و مهم به شمار می‌رود تبدیل می‌شود و در حال حاضر در کارخانه کاغذ پارس انواع کاغذ برای چاپ و تحریر، بسته بندی، ظروف یکبار مصرف و کارتن سازی تولید و به بازار مصرف عرضه می‌گردد.

ابراهیمی درخصوص وضعیت اشتغال در کارخانه بیان کرد: هم اکنون حدود ۹۰۰ نفر به صورت مستقیم در این واحد تولیدی مشغول به کار هستند و فاز دوم آن با موفقیت به پایان رسیده و پس از راه اندازی ظرفیت ایجاد اشتغال برای حدود یک هزار و ۴۰۰ نفر به صورت مستقیم را دارد. دربخش داخلی نیز کاغذ تولید شده به کارخانه‌های مختلف از جمله؛ کارتن سازی، چاپخانه‌ها و بسته بندی موادغذایی ارسال می‌شود، چراکه کاغذ تولید شده از نوع کاملا بهداشتی و دارای استاندارد‌های بین المللی است و تماس مستقیم موادغذایی با آن مشکلی برای مصرف کنندگان ایجاد نمی‌کند.
۱۶ کشور اروپایی و آسیایی خریدار خمیر باگاس

این مقام مسئول اظهار داشت: در بخش دیگری از کارخانه، تولید خمیر باگاس برای صادرات به بیش از ۱۶ کشور آسیایی و اروپایی دنیا انجام می‌شود که برای تهیه ظروف یکبار مصرف، دستمال کاغذی تیشو مورد استفاده قرار می‌گیرد. ضمن اینکه در حال حاضر دارای سه دستگاه عظیم تولید کاغذ بوده از توانایی تولید برخوردار است و بسته به سفارش مشتری کاغذ تهیه و عرضه می‌شود.

مدیر مجتمع صنایع کاغذ پارس در هفت تپه استان خوزستان در ادامه گفت: در منطقه‌ای در مجاورت کارخانه کاغذپارس و مزارع نیشکر که ظرفیت تولید سالانه بالغ بر ۸۰۰ هزار تن باگاس را دارد، این ماده با شرایط خاص نگهداری می‌شود و می‌تواند نیاز ۳ الی ۴ سال ما را برای تولید محصولات مختلف تامین کند. البته در فصل برداشت باگاس نیشکر‌های مختلف وارد کارخانه می‌شوند و پس از پیت گیری آن به منظور نگهداری سالم اقدام به متراکم سازی آنها می‌کنیم و به دلیل وجود شکر در آن و تولید الکل، احتمال ایجاد خودسوزی در آن وجود دارد، به همین دلیل در رطوبت ۸۰ درصد نگهداری می‌شود.

او در تشریح میزان مصرف باگاس برای تولید کاغذ بیان داشت: برای مثال بطور میانگین از هر ۲ کیلوگرم باگاس پیت گیری شده خشک، حدود یک کیلوگرم خمیر کاغذ به دست می‌آید، اما در شرایطی که ما باگاس تهیه و دپو می‌کنیم دارای رطوبتی معادل ۵۰ تا ۶۰ درجه است و از حدود ۶ کیلوگرم از این ماده، حدود یک کیلوگرم خمیر کاغذ تهیه می‌شود.

در ادامه بازدید از کارخانه تولید کاغذ پارس به قسمت‌های مختلف رفتیم تا روند تولید کاغذ را از نزدیک مشاهده و با کارکنان بخش مختلف درخصوص مراحل تولید این محصول گفتگو کنیم.
تولید روزانه ۲۸۰ تن خمیر قهوه‌ای و سفید کاغذ در کارخانه

کرمانی مدیر تولید گروه صنایع کاغذ پارس گفت: در این قسمت، باگاس دریافت شده از کشت و صنعت‌های مختلف در سطح استان با لودر از سیلو‌ها به کامبایر منتقل می‌شود و پس از ریختن به درون پالپر، تفاله شست و شو و به میزان ۳۰ درصد از آن به کارخانه خمیرسازی ارسال می‌شود.

او گفت: در واحد‌های مذکور روزانه مجموعا ۱۵۰ تن خمیر قهوه‌ای و حدود ۱۲۵ الی ۱۳۰ تن خمیر سفید برای تهیه انواع کاغذ‌ها تولید می‌شود.

کرمانی ظرفیت تولید سالیانه خمیر قهوه‌ای حاصل از باگاس را ۵۰ الی ۶۰ تن عنوان کرد و افزود: از این میزان خمیر قهوه ای، حدود ۵۰ تن خمیر سفید برای کاغذ به دست می‌آید.

نیرو‌های متخصص و جوان سرمایه گروه صنایع کاغذپارس

حسن رمضانی مسئول امور آموزش کارکنان ماشین آلات کاغذ گروه صنایع کاغذ پارس در گفت و گو با خبرنگار ما اظهار داشت: در کارخانه سه دستگاه ماشین برای تولید کاغذ وجود دارد و ظرفیت روزانه هر یک از آنها ۱۰۰ تن است و با توجه به ورود بخش خصوصی، تولید به لحاظ کمی و کیفی در شرایط مطلوبی به سر می‌برد و توانستیم با آموزش نیرو‌های جوان و متخصص، آنها را مشغول به کار کنیم.

او افزود: ماشین شماره یک فعال در شرکت، ظرفیت تولید روزانه حدود ۷۵ تن کاغذ دولایه وایتاب را دارد، ماشین شماره ۲ نیز کاغذ ۱۸۵ گرمی ویژه تولید لیوان بهداشتی است و با توجه به سرعت دستگاه‌ها توان تولید ۷۵ تن در روز را دارد، کار ماشین شماره ۳ نیز تولید کاغذ فولوتیک و روکش داخلی کارتن است و روزانه شاهد تولید حدود ۵۰ تن انواع کاغذ هستیم.

دیدن این همه عظمت در تولید کاغذ واقعا حیرت انگیز است و هر گوشه استان خوزستان را که نگاه می‌کنیم، چرخ واحد‌های تولیدی به دست جوانان غیرتمند و متخصص ایرانی در گردش است و آواز خودکفایی سر می‌دهند، اما تداوم این گردش توجه مسئولان و دولت را می‌طلبد و باید حمایت‌ها در این زمینه به خوبی صورت گیرد تا هیچگاه حرکت چرخ تولید متوقف نشود.

اگر چه میزان تولید در این کارخانه قابل توجه است، اما اگر روش‌های قدیمی در استفاده از کاغذ را کنار نگذاریم و در مصرف این محصول صرفه جویی نکنیم، در شرایطی که شاهد تحریم‌های ظالمانه حتی در زمینه تهیه کاغذ هستیم و دشمن از هر سو می‌تازد، نه تنها چرخ تولید از حرکت می‌ایستد، بلکه در مدت زمانی کوتاه خود را وابسته به کشور‌ها خواهیم دید، پس درست مصرف کنیم تا شاهد جهش تولید و افزایش صادرات و ارزآوری باشیم.