مرکز اطلاعات کاغذ ایران

خداحافظی با قطع درختان به مدد کاغذهای سنگی

10 آبان 1399

زمانی که چینی‌ها بزرگترین اختراع خود را که کاغذ بود به جهانیان عرضه می‌کردند گمان نداشتند روزی این اختراع محیط زیست بشر و حیوانات را به خطر اندازد و به قیمت از بین رفتن ریه زمین تمام شود. با این حال شکی نیست که بخش مهمی از تمدن بشر مرهون این اختراع است.

قدس آنلاین: حال که جنبش‌های حمایت از محیط زیست در کشورهای سبز به قانون تبدیل و استفاده از کاغذهای سلولزی ممنوع می‌شود و کشورهایی که از چنین قانونی پیروی نمی‌کنند با خشکسالی‌های متعدد، سیل‌های ویرانگر و طوفانهای شن و خاک روبرو می‌شوند، شاید اختراع دیگری بتواند سرفصل‌ دیگری برای نجات حیات جانداران و درختان روی زمین باشد؛ کاغذ سنگی.

ظرفیت عظیم برای تولید کاغذ سنگی

کاغذ سنگ که با اسم‌های دیگری همچون کاغذ معدنی، کاغذ سنگ مرمر، کاغذ معدنی غنی شده نیز شناخته می‌شود، محصولی شبیه کاغذ است که ماده اصلی تشکیل‌دهنده آن کربنات کلسیم در امتزاج با پلی‌اتیلن است. این محصول اگرچه از ۱۹۹۰ در جهان شناخته شده اما تا امروز کمتر از ۴۰ کشور به تولید این محصول دست یافته‌اند. کاغذ سنگی از پودر سنگ مرمر و آهک تولید می‌شود و در تولید آن هیچ درختی بریده نمی‌شود و قطره آبی هدر نمی‌رود. کاغذ سنگ از ضایعات کارخانه‌های سنگ و از معادن سنگی تامین می‌گردد که در ایران دارای فراوانی بسیار بوده و محصول نهایی در پایان مسیر بقای خود به طبیعت بازمی‌گردد.

در کشوری زندگی می‌کنیم که در جدیدترین آمارهای جهانی همراه با چین و هند رتبه نخست تولید سنگ مرمر که نوع دگرگون شده آهک است را در جهان دارد. از طرفی دهه‌ها است که وارد دوره خشکسالی شدیم و قطع درختان یکی از معضلات محیط زیستی محسوب می‌شود. از دیگر سو نیاز روزافزون به کاغذ که اکثرا وارداتی است، هر ازچند گاهی صنعت چاپ و صنایع وابسته به آن را دچار بحران می‌کند و به تعطیلی انتشارات و روزنامه‌ها می‌انجامد. ضمن اینکه بهترین معادن ما نیز در مناطق کم آب قرار گرفته‌اند و بسیاری از معادن به دلیل نبود آب قابل بهره‌برداری نیستند. این در حالی است که تنها با تکیه بر ضایعات معادن مرمر و معادن آهک و بدون نیاز به آب می‌توان در آن واحد بسیاری از این مشکلات را حل کرد و از ظرفیت بی‌نظیر تولید کاغذ سنگی در منطقه و جهان سود جست.

با این حال ما هنوز در ابتدای راه قرار گرفته‌ایم و حداقل به گفته کارشناسان یک دهه برای استارت خوردن این حرکت بزرگ زمان نیاز است.

بومی‌سازی کاغذ سنگی با وزن کمتر

تولید "کاغذ سنگ" یک فرآیند دوستدار محیط زیست است که در این فرآیند از آب استفاده نشده و هیچ گونه آلودگی هوا را هم در پی نخواهد داشت. خوب، این محصول دیگر باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا دیگر درختی برای ساخت کاغذ قطع نشود؟

مدیرعامل مجتمع کاغذ سنگی یزد در گفت‌وگو با قدس آنلاین درباره مشکلات و ظرفیتهای تولید کاغذ سنگی در ایران گفت: درست است که ایران در بخش مواد اولیه کاغذ سنگی بسیار غنی است و مشکلی ندارد اما این را باید دانست که از هر سنگ آهکی نمی‌توان کاغذ تولید کرد.

ناصر کارگر افزود: بسیاری از معدن‌داران سنگ آهک ما پیشنهاد احداث یک کارخانه در کنار معدنشان را می‌دهند تا ضایعاتی نداشته باشیم. اما ما مستقیم سنگ آهک را برای تولید کاغذ استفاده نمی‌کنیم بلکه چند شرکت در ایران وجود دارند که آهک را فرآوری و پخت می‌کنند و ما از کربنات کلسیم آنها برای تولید کاغذ استفاده می‌کنیم. طبیعتا کربنات کلسیم باید از درجه خلوص خاصی برخوردار باشد که بتوانیم از آن استفاده کنیم. اما چون کشور از نظر سنگ آهک بسیار غنی است طبیعتا مواد اولیه ما ارزانتر در می‌آید.

وی ادامه داد: در کاغذ سنگی، تقریبا بین ۷۳ تا ۷۶ درصد کربنات کلسیم، ۱۸ تا ۲۱ درصد مواد پلی اتیلن و ۴تا ۵ درصد افزودنی‌های دیگر استفاده می‌شود.

وی درباره تفاوت کاغذ سنگی تولید ایران با نمونه‌های وارداتی گفت: نمونه‌های وارداتی چینی یا تایوانی هستند و تفاوت عمده‌ای با کاغذ تولید داخل ندارند بلکه بیشترین تفاوت در جرم حجمی کاغذ یا وزن آن است که در نمونه‌های وارداتی پایین‌تر است و به همین دلیل خرید آن توجیه اقتصادی بیشتری دارد.

کارگر همچنین توضیح داد: اما ما بیش از ۶ ماه است به این توان رسیدیم و توانسته‌ایم با تغییر فرمال و درصد مواد اولیه، کاغذ با جرم حجمی و وزن پایین‌تری تولید کنیم و می‌توانیم ادعا کنیم نمونه تولید ما کاملا مشابه نمونه خارجی با همان دانسیته است.

وی ادامه داد: نه تنها تمام محصولات ما بازار داخلی دارد بلکه به کشورهای دیگر از جمله آلمان که اجازه استفاده از پلاستیک را ندارند، عراق، ترکیه و امارات هم صادر می‌شود.

این تولیدکننده کاغذ سنگی با بیان اینکه قیمت جهانی کاغذ سنگی ۱.۱ دلار است ولی کاغذ سنگی داخلی در بازار کیلویی ۱۴هزارتومان است، افزود: برخی معتقدند که نمونه‌های داخلی کیفیت کاغذهای وارداتی را ندارند اما ما کاغذ تولیدی خود را برای یکی از واردکننده‌های بزرگ کاغذ سنگی از تایوان فرستادیم که تایید کردند و اخیرا واردکننده‌های ما هم دارند به سمت کاغذهای تولید داخل می‌آیند. اگرچه تا ۶ ماه پیش این اتفاق نمی‌افتاد ولی با بومی‌سازی فرمول و کاهش دانسیته کاغذ توانستیم کاغذ تولیدی را رقابت‌پذیر کنیم.

کارگر با بیان اینکه شرکت چینی فرمول تولید را به ما نمی‌داد گفت: در ایران تنها ۴ کارخانه‌ دیگر کاغذ سنگی تولید می‌کنند که مواد اولیه شان کاملا با ما متفاوت است و بیشتر شبیه کاغذ پلاس است، یعنی فرمول موادشان معکوس مواد اولیه ما است و ۷۵ درصد پلاستیک و ۲۵ درصد کربنات کلسیم است. همین امر موجب افزایش خاصیت ضد آب آن شود. اما ما با تولید سالانه ۱۰هزار تن کاغذ و کیفیت استاندارد توانستیم بازار بزرگ داخل را که بسیار طالب و تشنه این نوع محصول است را به عنوان ظرفیت بالفعل خود داشته باشیم.

وی درباره ظرفیت صادرات کاغذ سنگی تولید داخل تصریح کرد: ۹۰ درصد کاغذ ما وارداتی است و هرقدر تولید کنیم بازار داخلی برای جذب آن وجود دارد به اصطلاح کاغذ ما خواب ندارد و سه شیفت کار می‌کنیم تا نیاز بازار را جوابگو باشیم.

این تولیدکننده کاغذ سنگی در ادامه به مقایسه کاغذ سنگی با کاغذ سلولزی اشاره کرده و گفت: قابل مقایسه نیست اما کاغذ سنگی مزیتهایی نظیر ضد آب بودن، مقاومت در برابر پاره شدن، ماندگاری بالا برای بایگانی‌ها، حشرات موذی، نیاز کم به آب، تجزیه‌پذیر بودن و... دارد. ایمنی بالایی در مقابل آتش دارد و مثل کاغذ سلولزی شعله نمی‌کشد و آتش را پربارتر نمی‌کند بلکه آرام خاکستر می‌شود.

کارگر با اشاره به اینکه البته یکسری دغدغه‌ها مثل کاهش قیمت تمام شده وجود دارد که داریم رفع می‌کنیم، درباره حمایت دولت از اینگونه تولیدات افزود: ما به فکر راه‌اندازی کارخانه‌های دیگری در شهرهای دیگر هستیم که می‌تواند کمک زیادی به راه‌اندازی و احیای معادن کوچک و ایجاد اشتغال در مناطق محروم کند؛ ۵۰درصد این کارخانه‌ها پیشرفت دارد و تا سال آینده راه‌اندازی خواهد شد که بیشترین مشکلات آنها در تسهیلات بانکی است و مستقیما به حمایت دولت نیاز دارد. قبلا ارز نیمایی به این کارخانه‌ها تعلق می‌گرفت اما الان ارز نیمایی به آنها تعلق نمی‌گیرد و همین امر سرمایه‌گذاران را بلاتکلیف کرده است.

وی ادامه داد: اگرچه بازار این محصول به حدی تشنه است که ما حتی به سرمایه‌گذار این تعهد را دادیم که محصول تولیدی‌شان را به صورت مونوپل خریداری می‌کنیم تا آنها نگران بازار نباشند چون مشتری‌اش را داریم و ظرف مدت دو تا سه سال هم سرمایه برمی‌گردد. در این راستا به فکر راه‌اندازی خطوط تولید و آموزش پرسنل و ارائه خدمات مهندسی به کشورهای دیگر هم هستیم و تقاضاهایی هم از سوی کشورهایی مانند قزاقستان،هند وعراق مطرح شده است.

ده سال زمان لازم است

با این حال واردکننده‌ها معتقدند تولید داخل به کیفیت نمونه‌های وارداتی نمی‌رسند.

مدیرفروش یک شرکت واردکننده کاغذ سنگی معتقد است: کاغذهای تولید داخل نمی‌توانند خود را به استانداردهای کاغذهای خارجی برسانند چرا که مشکل تکنولوژی دارند و هیچ کشوری آن را نمی‌فروشد.

جلال آذری در گفت‌وگو با قدس‌آنلاین افزود: کارخانه‌های داخلی نمی‌توانند کاغذ زیر ۱۶۰ گرم را تولید کنند چون فناوری‌اش را ندارند در حالی که اکثر مصرف بازار ایران زیر ۲۰۰ گرم است و به همین دلیل بخش بزرگی از بازار داخلی‌شان از دست می‌رود. تنها بخش کوچکی از بازار می‌ماند که همان‌ها هم با شکایت از کیفیت تولید داخل به سمت کاغذ وارداتی می‌آیند.

وی در این باره گفت: آنها که خط تولید از چین وارد می‌کنند فقط تجهیزات را وارد می‌کنند و دانش آن را نمی‌آورند. به همین دلیل اکثر کسانی که ادعای تولید کاغذ سنگی در ایران دارند کاغذی را تولید می‌کنند که نیاز ۱۰درصد بازار است. ای کاش تولیدکنندگان داخلی همانقدر که روی تجهیزات سرمایه می‌گذارند روی واردات دانش آن هم سرمایه‌گذاری کنند که در این صورت به نفع ما هم هست.

این واردکننده کاغذ سنگی از تایوان، در ادامه تصریح کرد: تا جایی که اطلاع دارم کارخانجات کاغذ سنگی در شبستر و یزد و یکی دو شهر دیگر قرار دارند ولی فقط یکی از آنها است که از بقیه بهتر تولید می‌کند آنهم در گراماژهای بالا و قیمت تمام شده‌شان هم رقابتی نیست.

آذری افزود: البته کاغذ تولید داخل در هر صنعتی می‌تواند کاربرد داشته باشد به ویژه برای بسته‌بندی. چرا که کاغذ سنگی همانند کاغذ معمولی است با خاصیت ضد آب بودن. بافت کاغذها کمی با کاغذ معمولی فرق می‌کند و۱۰۰درصد قابل بازیافت و ضد آتش است و ایمنی بالایی دارد اما فرهنگ‌سازی مصرف این نوع کاغذ به یک بازه زمانی ۱۰ساله نیاز دارد.

مدیر فروش شرکت آذرسنگ ما کاغذ ایرانی را هم کار کردیم اما بازخورد مثبتی نگرفته‌ایم. از ما مشاوره خواسته‌اند کمکشان هم کرده‌ایم و به جاهایی که می‌توانند تجهیزاتش را تامین کنند معرفی کرده‌ایم و آرزو دارم تکنولوژی و تجهیزات کاغذ با کیفیت سنگی وارد ایران شود چرا که ظرفیت صادراتش بسیار بالا است.